Op de grens naar een nieuw jaar is er altijd een moment van terugzien en vooruitblikken.
We kunnen terugzien op een jaar 2017 waarin vooral in de media te grote nadruk werd gelegd op de tegenstellingen in onze samenleving. Het lijkt er te vaak op dat de media zich wel erg concentreren op incidenten en de vermeende macht van kleine groepen. Een klein aantal politici dat de verantwoordelijkheid niet aankan en foutief gedrag vertoont. Voorpagina. Een gering aantal negatieve activisten die een in wezen onschuldig kinderfeest willen verzieken. Voorpagina. Een klein aantal personen die zich naar leidinggevende functies hebben gewerkt en zich minder bekommeren om hun verantwoordelijkheid. Hun vermeende zeggenschap ontlenen ze aan eenzijdig theoretische kennis terwijl de praktische ervaring totaal ontbreekt, dit zien we o.a in zorg en onderwijs. Voorpagina. Een klein aantal asociale personen die de traditionele feestelijkheden rond een jaarwisseling willen verstoren door levensgevaarlijk vuurwerk of nooddiensten als politie, brandweer en ambulance het werk onmogelijk proberen te maken. Voorpagina.
Een dan hebben we een kabinet dat toch als motief heeft: Vertrouwen in de toekomst. Het is Kerst geweest. Een moment van bezinning, ook voor diegenen die geen binding hebben of meer hebben met het kind van Bethlehem: er is een hoopvolle toekomst in een nieuw jaar als we onze blik meer richten op de positieve zaken in onze samenleving. De maatschappij is niet een gegeven waar we nu eenmaal deel van uitmaken, we kunnen de leefsfeer in de maatschappij beïnvloeden, ook in kleine kring. Niet klagen over het duister maar een kaars aansteken.
Daar is ook de eigen-aardige bezieling voor ons onderwijs: als we onze kinderen opvoeden in een geest van respect, tolerantie en verantwoordelijkheid is een andere, betere maatschappij mogelijk. Zoals onze koning het zei:” We moeten niet zoeken naar verbreding van het IK maar naar verdieping van het WIJ.
Een gezond en gelukkig, hoopvol, nieuwjaar gewenst.
Naar aanleiding van de ‘mislukte’ demonstratie van de Anti-Zwarte Piet-activisten bij de intocht van Sinterklaas wordt er veelal een verkeerde discussie gevoerd. Al heel snel schermen de activisten en hun aanhang met het recht van vrije meningsuiting. In de hele discussie rond Zwarte Piet is dit niet de kern van het protest. ‘Vrijheid van Meningsuiting’ is voor elke Nederlander een grondrecht waaraan niemand tornt. Maar …
Bij de opvoeding van onze komende generatie proberen de mensen in het onderwijs dagelijks aan alle kinderen duidelijk te maken dat aan ieders vrijheid een grens is: ‘Jouw vrijheid eindigt waar die van de ander begint!’.
Dit veronderstelt een verantwoordelijkheidsgevoel voor het welzijn van de ander. Helaas missen we dit bij een deel van de bovengenoemde activisten (en hun tegenstanders) anders was de aanwezigheid van politie dan wel ME niet nodig. In de media werpen ze zich meermalen op als mensen die niet voor rede vatbaar zijn. Zij zouden zich met het zicht op de opvoeding van hun kinderen ook respectvol en tolerant moeten gedragen. Sommigen beweren dat hun kind gepest wordt vanwege … Als een kind om welke reden ook gepest wordt op de school moet dit bespreekbaar zijn tussen leerkracht en ouder. Het getuigt van verregaande intolerantie om bij verschil van mening over het uiterlijk van Zwarte Piet het fenomeen Racisme te plaatsen. Mensen die een zeer fundamentele reden hebben om de intocht van Sinterklaas niet bij te wonen en het Sinterklaasfeest niet willen vieren, worden toch niet verplicht. De oplossing van het meningsverschil over de vorm waarin het traditionele Sinterklaasfeest in Nederland kan worden gevierd, heeft recht op een open overleg tussen alle betrokkenen waarbij het WELZIJN van de kinderen leidend behoort te zijn. Intolerantie en respectloos optreden over een Kinderfeest gaat voorbij de grens van de vrijheid.
Onvoorstelbaar: sinds 2014 verdwijnt er per jaar 2,4 miljard euro bestemd voor passend onderwijs.
Voor deze waanzinnige geldverspilling is volgens mij maar één reden: de beleidsbepalers in Den Haag hebben werkelijk alle feeling met de praktijk van het (basis)onderwijs volledig verloren. Een staatssecretaris die zich wil indekken door een wetenschappelijke commissie te laten stoeien met de theorie over ‘ons onderwijs anno 2032’ terwijl hij nalaat om fatsoenlijk, in overleg met de mensen van de werkvloer, orde op zaken te stellen voor het onderwijs anno 2014, 2015 … De visie van de jaren negentig: ‘Weer samen naar school’ heeft nooit het doel bereikt omdat de consequenties voor de invulling in de praktijk van elke dag niet werd gedeeld met de werkvloer. Staatssecretaris Dekker heeft zijn geschiedenisles slecht geleerd: met de invoering van het ideaalplaatje van Passend Onderwijs werd dezelfde procedurefout herhaald. Overleg met wetenschappelijke raden, overleg met samenwerkingsverbanden en andere managementlagen. Absoluut onvoldoende een luisterend oor voor de leerkrachten die dagelijks voor de groep staan.
We staan voor een nieuwe kabinetsformatie. Laten de volgende Minister en de Staatssecretaris van Onderwijs personen zijn die het welzijn van het kind weer centraal stellen in de toekomst van het onderwijs. Bezuinig waar mogelijk op de management-, bestuurs- en directielaag, zet in op kleinere klassen, meer handen(onderwijs- en klassenassistenten) voor de groep, een einde aan de afrekencultuur voor leerlingen en leerkrachten en een werkelijk einde aan de niet noodzakelijke administratieve rompslomp.
Het ideaal van Passend Onderwijs is mogelijk maar vereist het maken van keuzes!
De verkiezingen zijn voorbij en partijen zijn beloond op grond van hun beloftes. De toezeggingen van miljarden voor o.a. onderwijs en zorg vlogen ons om de oren. Maar nu komt het er op aan of het vertrouwen in de politiek wordt hersteld. Komen de miljarden terecht bij de management en directie lagen of beseffen de verantwoordelijke politici dat de kloof tussen beleidsbepalers en werkvloer daadwerkelijk overbrugd moet worden. Voor het onderwijs betekent dat geld voor kleinere klassen. Het reguliere onderwijs krijgt geen eerlijke kans wanneer een leerkracht moet werken met een groep van dertig of meer leerlingen terwijl de vermogende ouders voor hun kroost kiezen voor extern schaduwonderwijs en zomerse inhaal- en bijspijkercursussen. Dus moet de inzet van het nieuwe kabinet zijn: kleinere klassen ( bijv. maximaal 24 leerlingen) en meer handen voor de groep in de vorm van onderwijs- en klassenassistenten. We moeten niet terug naar de visie van Sander Dekker die vooral inzet op wetenschappelijke studies die uitmonden in luchtfietserij anno 2032. We verlangen naar bewindspersonen die de feeling met de werkvloer kennen en vanuit die ervaring hun beleid bepalen. Geen onnodig tijdverlies door een overbodige administratieve rompslomp maar praktisch en primair kindgericht onderwijs. Kortom: niet meer rendement denken, productgericht , prestatiegericht of (nog erger) toetsgericht werken. Het zijn idealen maar het kan als de juiste keuzes worden gemaakt.
Bij het ideaal van Passend Onderwijs willen we proberen ELK kind recht te doen. Hieronder versta ik dat we elk kind een waardering geven naar zijn inzet. We mogen van een school vragen dat het uit een kind haalt wat er in zit: niet meer en niet minder. In mijn loopbaan van ruim veertig jaar in het lager- en basisonderwijs heb ik hier aan vast willen houden. Een leerling moet goed zijn best doen en het is niet juist als we per definitie stellen dat hij beter zijn best moet doen. Eenvoudig gezegd is mijn stelling geweest: Vlijt 8 Rekenen 4 moet niet kunnen!
Zolang ik eindverantwoordelijkheid heb gehad voor het onderwijs aan een school betekende dit dat ook lbo/vmbo kinderen groep 8 afsloten met een rapport zonder onvoldoendes! Dus de ene ‘zeven’ was de andere niet. Dit heb ik al die jaren in eerlijkheid door regelmatige evaluatie met de ouders in het belang van de kinderen duidelijk kunnen maken. Oud leerlingen zeiden dat later vaak als:” je hoefde niet meer dan je kon”. Dat bedoel ik als ik zeg dat ons onderwijs zodanige vorm moet hebben of krijgen dat van een kind niet iets gevraagd wordt dat hij ondanks alle inzet niet of nog niet kan. Zoals Professor Luc Stevens verwoordde: “als een leerkracht een kind iets vraagt dat het ondanks alle inzet niet kan beantwoorden dan heeft de leerkracht op dat moment aan dat kind een verkeerde vraag gesteld”. Dit is misschien wel de beste illustratie van kindgericht onderwijs. Als je die mentaliteit uitdraagt in de onderwijs zal een kind geen onvoldoende(D of E) scoren, is er geen sprake meer van zittenblijven en het kind is verlost van faalangst.
MAAR…
Natuurlijk zijn er ook kinderen die lijden onder faalangst ten gevolge van overambitieuze ouders (in die zin heb ik een akelig gevoel bij een deel van het schaduwonderwijs).
Natuurlijk zijn er helaas ook nog scholen waar de mentaliteit heerst dat het met het mogelijke zicht op het etiket ‘excellent’ lucratief is om kinderen boven zichzelf uit te laten stijgen in de cognitieve sector.
Dat er in de vrijetijdsbesteding een dreiging van faalangst is, komt vooral door het competitie element dat er vaak in zit. Dit element moeten we in de onderwijswereld proberen buiten te sluiten.
We moeten de tekenen van de tijd onderkennen en benoemen. Een groot deel van onze bevolking ervaart de afstand tussen beleidsmakers in Den Haag en de mensen op de werkvloer als een zorgelijk gegeven. We herkennen ons niet meer in de houding van de zichzelf gevormde elite die niet de tijd neemt voor luistervaardigheid maar die op wetenschappelijke basis beslissingen neemt die daarom dan ook niet door de mensen van de dagelijkse praktijk worden gedragen. Deze gegroeide onvrede zal in belangrijke mate de uitslag van de verkiezingen van 15 maart a.s. bepalen. Politici die de misstanden durven te benoemen, trekken aan het langste eind, maar deze populisten komen niet met een antwoord op de problemen. Laat dat de strategie zijn van de gevestigde partijen. De seinen van de onvrede in de samenleving onderkennen en benoemen en aangeven dat zij ook na de verkiezingen beschikbaar zijn om alle inzet te leveren om een aantal van genoemde problemen op te lossen. Vorm na de verkiezingen een nationaal kabinet waarin Ministers zitting nemen die geselecteerd zijn op een criterium van ervaringswijsheid en niet op wetenschappelijke kennis (en zeker niet op partijpolitieke gronden). Dit nationaal kabinet komt met voorstellen naar het Parlement en zal proberen een wisselende meerderheid voor haar plannen te verwerven. Zo komen we vanzelf terecht in het zuiver democratische gegeven van het dualisme. Door deze mogelijkheid van wisselende meerderheid weet ook het deel van de kiezers dat heeft gekozen voor een proteststem zich vertegenwoordigd.
Zou dit niet kunnen? Zeker wel, het is een kwestie van willen!
Helaas zijn er nog steeds ouders, maar ook leerkrachten en onderwijsinspecties, die de kwaliteit van onderwijs denken te kunnen aflezen aan het percentage Havo/VWO verwijzingen aan het eind van de basisschool. Dat een aantal van de leerlingen die op een te hoog niveau zijn ingeschaald daarvan in de komende jaren de nadelige gevolgen zal ondervinden, blijkt nog altijd ouders en sommige scholen niet te deren! Eigen scoringsdrang van de ouders en mogelijke positieve invloed op een inspectierapport voor de school wordt belangrijker gevonden dan het welzijn van het kind.
In die zin las ik een prachtig stukje over kindgericht onderwijs in België! (Trappenklassen)
Een school waar men bewust kiest voor het plaatsen van tenminste twee leerjaren in één groep waarbij een kind zich kan ontwikkelen in eigen tempo. Geen klassikale toetsen op hetzelfde niveau voor elk kind op hetzelfde tijdstip. Neen, elk kind mag zich ontwikkelen in eigen tempo en laat in het leerleerlingvolgsysteem zien wanneer het toe is aan de volgende toets. Geen onvoldoendes, geen zittenblijven en geen faalangst.
De tijd dat men wereldwijd met jaloerse blikken ons onderwijssysteem bekeek, lijkt me ver achter ons. Laten wij ons oor maar te luisteren leggen bij onze zuiderburen die kiezen voor onderwijsontwikkeling waarbij het welzijn van het kind centraal staat.
Dat is leerzaam, meer dan een onderzoekcommissie met de focus op de eisen van 2032!
Wel of niet gestoeld op geloof, hoop en liefde; rond de Kerst beleeft een ieder een moment van bezinning in een wereld van onrust en dreiging. Meteen beseffend dat we in een deel van onze wereld wonen waar vrede en welvaart hoog uitsteekt bij de meeste andere streken op aarde. En toch beklemt ons een gevoel van onrust over onverhoedse aanslagen en levensbedreigend fanatisme van enkele terroristen. We zijn zover dat we de periode van ontkennen en naïef begrip achter ons hebben gelaten. Maar dat betekent niet dat we een adequate manier hebben gevonden om met de extremisten zodanig in gesprek te komen dat ze onze visie op respect en tolerantie willen onderschrijven en zich eigen maken. Meerdere politici denken dat de geluidssterkte van hun pleidooi al zo indrukwekkend is dat verandering wordt afgedwongen. Voor hen geldt dat luistervaardigheid de basis is van zeggingskracht. We zullen met z’n allen voor en na de verkiezingen in maart 2017 onze gedachten moeten laten gaan over de democratische waarden waar we voor willen staan en die we mogen verwachten van een ieder die onze samenleving met ons wil delen. Alleen wanneer we zo samen een maatschappij vormen die respectvol wil zijn in denken, spreken en doen heeft de Kerstgedachte ons in beweging gezet. Niet blijven hangen in “I have a dream” , maar persoonlijk inzet geven om de medemenselijke kant van onze wereld nieuw leven in te blazen.
Fijne Kerstdagen en een respectvol, gezond nieuwjaar gewenst
Volgens geluiden in de Nederlandse media verwacht men dat een groot aantal stemmers zich in maart 2017 zal laten leiden door gevoelens van onmacht en teleurstelling. Zij kiezen de PVV maar … na de verkiezingen wil geen andere partij met de PVV in één kabinet dus wordt de wens van een aanzienlijk aantal kiezers voor vier jaar zonder meer terzijde geschoven. Gevolg: het aantal ontevreden Nederlanders stijgt er wordt immers weer niet naar hen geluisterd.
Mij lijkt een oplossing wanneer er voor de verkiezingen al wordt afgesproken dat er een nationaal kabinet wordt gevormd waarin de keuze van de bewindslieden zal geschieden op ter zake deskundigheid (ongeacht welke partij) en niet op partijpolitieke gronden.
Dit nationale kabinet probeert voor haar plannen een ‘wisselende’ meerderheid in het parlement te halen. De enige eerlijke vorm van dualisme.
Het grootste voordeel lijkt mij het feit dat de mensen zich in hun stemgedrag niet laten leiden waar ze tegen zijn maar positief en bewust kunnen kiezen voor een vertegenwoordiger in het parlement die de eigen visie van de kiezer een stem geeft
Zoals Hugo Borst afgelopen zondag in Buitenhof zo treffend zei: “We hebben in de verzorgingstehuizen mensen nodig met een hart voor ouderen die soms alleen maar even een arm om iemand heen slaan”. Al vele jaren maken we de denkfout dat we in zorg en ook in onderwijs vooral ‘gebrek’ hebben aan mensen die zorg- of onderwijswetenschappen hebben gestudeerd. Zoals de vorige Minister van Onderwijs het verwoordde: “Wie goed is voor de groep moet doorstromen”. Is het werkelijk in het belang van het onderwijs dat de goede leerkrachten doorstromen naar het kamertje aan het eind van de gang om daar met één kind invulling te geven aan een wetenschappelijk onderbouwd handelingsplan? Hoe hebben we het zo ver laten komen. In de zorg en in het onderwijs hebben we gebrek aan mensen met hart voor hun vak. Klasse- en onderwijsassistenten hoeven niet de meest ingewikkelde analyses te kunnen maken om toch van duidelijk belang te zijn in het dagelijks groepsgebeuren. Voor een oplossing van de terugloop van een VMBO/MBO opleiding is een mentaliteitsverandering noodzakelijk. We moeten willen beseffen dat we in de eerste plaats intermenselijke communicatie inleveren bij eenzijdige cognitieve benadering van verzorging en opvoeding. En voor de maatschappelijke waardering zou het goed zijn dat we beseffen dat we zonder MBO’ ers in de kou zitten, in het donker en dat we honger lijden.
Wim Rutgers 